Ağız kokusu (Halitozis); hem kişiyi, hem de çevresindekileri rahatsız eden nefesteki kokudur. Hastalar ya kendileri ya da çevresindekilerin ikazı sonucu, ağız kokusu için hekimlere başvururlar. Kısa ya da uzun süreli de olsa ağız kokusu etkilediği kişiler için psikolojik ve sosyal açıdan büyük sıkıntılar söz konusu olabilmektedir, hatta bu problemden ötürü sosyal ve bireysel izolasyonlar da görülebilmektedir. Ağız kokusunun tedavisinde kokunun kaynağı önemlidir.
I. GERÇEK HALİTOZİS Sosyal olarak kabul edilebilir seviyenin üzerinde belirgin bir ağız kokusu söz konusudur. İkiye ayrılır:
a) Fizyolojik halitozis; halitozise yol açabilecek spesifik ya da patolojik bir durum söz konusu değildir.
- Uyku esnasında saatlerce besin alınmadığından ve tükürük azalmasına bağlı olarak ağız kuruduğundan, sabahları uyandığımızda ağzımızda hoş olmayan bir koku olması doğaldır. Sabah kokusu sağlıktan ziyade kozmetik bir problemdir. Etkili bir ağız hijyenine derhal cevap verebilen tipte ağız kokusudur.
- Soğan, sarımsak, turp gibi yiyecekler ve bazı baharatlar da nefesi olumsuz etkiler.
- Kahve, asidik ortama yol açarak ağız kokusuna neden olabilir. Asidik ortamda bakteriler daha çabuk ürerler.
- Alkol ağız kuruluğuna ve dolayısıyla halitozise yol açar.
- İleri yaşlı kişilerde tükürük salgısı azaldığından, kötü ağız kokusuna rastlanabilir.
- Menstrüasyon dönemlerinde de muhtemelen hormonal değişikliklere bağlı olarak halitozis görülebilir.
- Sigara, doğrudan veya yol açtığı diş ve dişeti hastalıkları nedeni ile halitozis sebebidir.
b) Patolojik halitozis kalıcı olup, alışılmış oral hijyen metodları ile düzelmeyen, kişiyi ve çevresindekileri rahatsız eden ve altta yatan patolojik bir sebebe bağlı olan halitozis tipidir. Ağız içi ya da ağız dışı sebeplere bağlıdır.
- Ağız içinden kaynaklanan sebebler
- Periodontal hastalıklar, mukozal hastalıklar ve enfeksiyonlar, ağız içi kanserler
- Ağız içi anomaliler (yarık damak)
- Protez ve implantlarla ilgili sorunlar, diş çürükleri, diş eti hastalıkları
- Postnazal akıntıya yol açan durumlar
- Ağız kuruluğuna yol açan durumlar (stres, ilaçlar, Sjögren sendromu, avitaminozlar, diyabetes mellitus, menopoz)
- Dil yüzeyinden kaynaklı kokular
- Burun hastalıkları (polipler, septal perforasyon, adenoid vejetasyon)
- Bademcik hastalıkları
- Ağız dışından kaynaklanan sebebler
- Solunum sistemi hastalıkları (Kronik akciğer enfeksiyonları, tüberküloz, kanser, bronşektazi, akciğer apsesi)
- Solunum yollarında yabancı cisimler
- Sindirim sistemi hastalıkları (özofagus divertikülü, özofajit, stenozlar, akalazya, özofagusta yabancı cisim, hiatal herni, reflü hastalığı, özofagus
ve mide kanseri, peptik ülser, H. Pylori gastriti, karaciğer sirozu, pilor stenozu, kanamalar, parazitler, gıda zehirlenmeleri) - Kronik böbrek yetmezliği, otoimmün hastalıklar, endokrinopatiler
- Hematolojik hastaıklar (makroglobülinemi, Von Willebrand hastalığı, aplastik anemi, polistemia vera, agranülositozis, lösemi, trombositopenik purpura)
II. PSEUDO HALİTOZİS Hasta ısrarla varlığından şikayetçi olsa da, belirgin bir koku söz konusu değildir. Hasta ikna edilirse, durum düzelebilir ya da psikoterapi gereklidir. Basit hijyenik tedbirler de faydalıdır.
III. HALİTOFOBİ Gerçek veya pseudo halitozisin tedavi edilmesinden sonra hasta, halitozisinin olduğunda diretir. Ağız kokusunun olduğunu gösteren hiçbir delil yoktur.
Ağız kokunuzun olduğuna inanıyorsanız, öncelikle bir yakınınızdan, bu kokunun varlığını teyit için yardım almanız gerekir. Sabah aç karnına herkeste normal sayılan bir ağız kokusunun var olabileceğini, kokulu yiyecekler aldıysanız ağzınızın kokabileceğini unutmamak gerekir. Ağız kokusunun yukarda belirttiğimiz gibi çok sayıda sebebi vardır. Bu sebeplerin %90 kadarını ağız içi sebepler oluşturmaktadır. %10 kadarını ağız dışı nedenler oluşturmaktadır.
Bu sebeple; ağız kokusunu kısa vadelerde gidermekten çok, sorunun neden kaynaklandığını bilmek ve ona uygun bir tedavi uygulamak önemlidir.
Ağız kokusu için, öncelikle ağız içi hijyen tedbirlerini tam olarak uygulayıp ve kokunun geçip geçmediğini, bir yakınınızdan yardım alarak kontrol ettiriniz. Koku hala devam ediyorsa, öncelikle bir diş hekimine müracaat ediniz, ağız içinde bir problem varsa, tedavi ettiriniz. Diş hekimliği açısından bir sorun yoksa, bir KBB uzmanına başvurunuz. KBB ile ilgili bir problem varsa, tedavi ettiriniz. KBB ile ilgili bir sorun yoksa ya da saptanan sorunlar giderilmesine ve genel tedbirlere uyulmasına rağmen ağız kokusu devam ediyorsa, diğer nedenlerin araştırılması için bir iç hastalıkları uzmanına ve/veya gastroenteroloji uzmanına müracaat ediniz. Saptanan hastalıkları tedavi ettiriniz.
Yakınlarınızca ve hekimlerce ağız kokunuz saptanmadığı halde, hala ağız kokusundan yakınıyorsanız, ya da ağız kokunuzun varlığı sizi depresyona sokmaya başladıysa mutlaka psikiyatrik yardım alınız.