-
- Coronavirusler (CoV), soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha ciddi hastalıklara kadar çeşitli sağlık sorunlarına neden olan büyük bir virüs ailesidir.
- Hayvanlar arasında dolaşan Coronavirüsler zaman içinde değişim göstererek insana bulaşma yeteneği kazanabilirler ve böylelikle insan olguları görülmeye başlar.
- 7 Ocak’ta, hastalığa neden olan virüsün SARS (2002) ve MERS (2012) gibi Coronavirus ailesinden olduğu anlaşılmış ve virüse Yeni Coronavirus 2019 (2019-nCoV) adı verilmiştir. 11 Şubat 2020 tarihinde bu etkenin neden olduğu hastalığın resmi adının COVID-19 olduğu Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından açıklanmıştır.
- COVID-19 un, diğer Coronavirüsler gibi solunum salgıları ile bulaştığı düşünülmektedir. Hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virüs içeren solunum salgısı damlacıkları, sağlam kişilerin mukozalarına temas ederek bu kişilerin hastalanmasına neden olur.
- MERS-CoV ve SARS-CoV salgınlarındaki bilgiler doğrultusunda 14 güne kadar kuluçka süresi olabileceği düşünülmektedir.
- Hiç belirti vermeden atlatılabilmektedir (taşıyıcı). Hastalık, kuluçka süresinden sonra birden başlayan yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığı ile karakterizedir. Bazı hastalarda boğaz ağrısı, burun akıntısının da olduğu görülmüştür. Hastalık ayrıca bulantı, kusma, ishal ve karın ağrısı gibi mide-bağırsak şikâyetlerine de neden olabilir.
- Genellikle orta-ağır bir klinik seyir göstermekte olan hastalıkta ağır belirtiler görülen ve hayatını kaybedenlerin büyük kısmı ileri yaştaki (65 yaş üstü), altta yatan hastalıkları (akciğer hastalıkları, organ yetmezlikleri, kanser, diyabet, bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar) olan kişilerden oluşmaktadır. Genç sağlıklı erişkinlerde hastalık nispeten hafif seyretmektedir.
- Solunum yolu enfeksiyonu yapan çok sayıda virüsün (grip, nezle virüsleri vb.) insanlar arasında dolaşmakta olduğu kış aylarında sadece COVID-19 dan değil, diğer tüm solunum virüslerinden korunmak için hijyen kurallarına ve vücudun bağışıklık sisteminin üst düzeyde tutulması için dengeli beslenme ve sağlıklı yaşam tarzına dikkat edilmesi çok önemlidir.
- Hastalıktan korunmak için bir aşı söz konusu değildir. Bu nedenle korunmada şimdilik en etkili yöntem virüsle (hasta kişilerle) temas etmekten kaçınmaktır.
- Kirli ellerle ağza, buruna ve gözlere dokunulmamalıdır.
- Hastalarla aynı kaptan yemek yeme, aynı bardağı paylaşma ve tokalaşma, öpüşme, sarılarak selamlaşma gibi sosyal fiziksel temaslardan kaçınılmalıdır
- Kapı kolları, ofis ekipmanları, telefonlar, hasta taşıma araçları gibi sık dokunulan yüzeyler temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
- Tuvalet ve lavabolarda solunum sisteminden gelen salgıların, idrar ve dışkının bulaşmış olabileceği tüm yüzeylerin dezenfekte edilmesi sağlanmalıdır.
- Hasta çalışanların diğer çalışanları enfekte etmemesi amacıyla evde istirahat etmeleri önerilmelidir.
-
- Eller akan, ılık suyla ıslatılmalıdır.
- Islak eller sabunla iyice köpürtülmelidir..
- Ellerin her noktası (avuç içi, parmak araları, bilekler) iyice ovalanmalıdır.
- Ellerin her noktasının sabunla iyice temizlendiğinden emin olunmalıdır.
- İyi el yıkama işlemi sabunla 20’ye kadar sayarak gerçekleşir.
- Eller uygun biçimde sabunlandıktan sonra iyice durulanmalıdır.
- Yıkama işleminden sonra eller kâğıt havlu ile iyice kurulanmalıdır.
- Musluk kâğıt havlu ile kapatılmalı ve çöp kutusuna temas etmeden atılmalıdır.
- Avuç içine tüm eli ıslatacak miktarda sıvı dezenfektan alınmalıdır.
- Avuç içleri birbiriyle ovuşturularak sıvı dezenfektanın ellerin tüm yüzeyine yayılması sağlanmalıdır.
- Sıvı dezenfektan bilekler dâhil ellerin her iki yüzeyine yayılmalıdır.
- Eller birbirine ovuşturularak sıvı dezenfektanın kuruması beklenmelidir.
- Ellerde görünür bir kirlilik var ise el dezenfektanı kullanılmamalı, eller yıkanarak hijyen sağlanmalıdır.
- Hastalıklı bireylerin vücut sıvılarına temas edilmesi gerekecek durumlarda maske, eldiven gibi koruyucu ekipmanların kullanılması gereklidir.
- Tıbbi maskenin burun, ağız ve çeneyi içerisine alan ön kısmına hiçbir zaman dokunulmamalıdır.
- Kazara dokunulursa eller en az 20 saniye, su ve normal sabunla yıkanmalı veya alkol içerikli el antiseptiği ile ovalanmalıdır.
- Tıbbi maske kullanım sırasında kirlenir, nemlenir veya yırtılır ise mutlaka yenisiyle değiştirilmelidir.
- Tıbbi maskeler kesinlikle ortak kullanılmamalıdır.
- Kullanılmış tıbbi maskenin kirlenmediği düşünülse bile asla tekrar kullanılmamalıdır.
- Hasta insanlarla temastan kaçınılmalıdır. (mümkün ise en az 2 m uzakta bulunulmalı). Kalabalık ortamlardan kaçınılmalı, hijyenik tıbbi maske kullanılmalıdır
Not: Ayrıntılı bilgi için https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/ adresinden ulaşabilirsiniz.